مختار به روایت امام باقر (ع)

مختار در راه خدا با اذن و اطاعت و هماهنگی امام سجاد (ع) به خون خواهی شهیدان کربلا قیام کرد و شهید شد. او شیعه و دارای اعتقاد صحیح و فدایی اهل بیت علیهم السلام بود. مختار در شب چهارشنبه ۱۴ ربیع الاخر سال ۶۶ هجری قمری قیام کرد و در کوفه حکومت اسلامی برپا ساخت و قاتلان و تبهکاران را به سزای اعمالشان رساند. او به اهل بیت وفادار ماند تااینکه در ۱۴ ماه رمضان سال ۶۷ به شهادت رسید.

 

احادیث متعددی در ستایش و نکوهش او وجود دارد، اما احادیث ضد مختار و در نکوهش او از نظر سند، ضعیف و نامعتبر است و ساخته دست بنی امیه و دشمنان اهل بیت و محدثان اموی و وعاظ السلاطین است. بی تردید مختار سیلی بزرگی به امویان زد و حکومت آنان را به لرزه درآورد. او انتقام خون سیدالشهدا و اهل بیت (ع) و اصحاب بزرگوار اباعبدا... الحسین (ع) را گرفت. پس از شهادت او بنی امیه در حاکمیت بودند و تاریخ و حدیث را علیه مختار تدوین کردند. برخی تاریخ نگاران از این واقعیت تاریخی بی خبرند یا از آن غفلت دارند و از روی بی بصیرتی، آلوده موج اموی علیه مختار شده اند.

احادیث صحیح در مدح و ستایش شخصیت مختار، متعدد و هماهنگ است و برای اهل ایمان، حجت شرعی در «مختارشناسی» خواهد بود. در یک حدیث صحیح، امام باقر (ع) در گفتگو با ابومحمد حکم بن مختار، فرزند مختار، برخی امتیاز‌های مختار را یادآوری می‌کنند و از مختار دربرابر تهمت‌های بدبینان و بدخواهان، دفاع و برای او از خدای سبحان، تقاضای رحمت می‌کنند.

عبدا...  بن شریک گفته است: در «یوم النحر» روز عید قربان بر امام باقر (ع) وارد شدم. گروهی نزد امام بودند. پیش روی امام نشستم. شیخ و پیرمردی از اهل کوفه آمد. دست امام را گرفت که ببوسد. امام او را از دست بوسیدن بازداشتند. امام باقر (ع) از او پرسیدند: من أنت؟ تو کی هستی؟ او گفت: من ابومحمد حکم بن مختار بن ابی عبید ثقفی ام. راوی برخورد امام باقر (ع) را پس از اینکه او گفت من فرزند مختارم و امام او را شناختند، چنین گزارش کرده است: «کان متباعدا عن أبی جعفر علیه السّلام فمدّ یده إلیه حتّى کاد یقعده فی حجره بعد منعه یده. او از ابوجعفر (ع) دور بود. امام دست خود را به سوی او کشیدند و دراز کردند، به طوری که پس از اینکه او را از دست بوسی منع کردند، نزدیک بود او را در دامن خود بنشانند. فرزند مختار گفت: إنّ الناس قد أکثروا فی أبی و قالوا و القول و اللّه قولک. مردم درباره پدرم زیاد حرف می‌زنند و سخن می‌گویند و سخن درست به خدا سوگند، قول و سخن شماست.

امام پرسیدند: و أیّ شیء یقولون؟ چه چیزی می‌گویند؟ گفت: یقولون: کذّاب، و لا تأمرنی بشیء إلاّ قبلته. می‌گویند او دروغگوست و شما مرا به چیزی امر نمی‌کنید، جز اینکه قبول می‌کنم. امام باقر (ع) پس از شنیدن سخن فرزند مختار که از بدبینی مردم درباره پدرش می‌گفت، فرمودند: سبحان اللّه أخبرنی أبی و اللّه إنّ مهر امّی کان ممّا بعث به المختار، أ و لم یبن دورنا؟ و قتل قاتلینا؟ و طلب بثارنا فرحم اللّه أباک رحم اللّه أباک رحم اللّه أباک ما ترک لنا حقّا عند أحد إلاّ طلبه؛ پدرم خبر داد به خدا سوگند! مهر مادرم از آنچه بود که مختار برای پدرم فرستاده بود. آیا او خانه‌های مارا بنا نکرد و نساخت؟ و آیا او قاتلان ما را نکشت؟ و آیا او خون ما را طلب نکرد و در خون خواهی ما گام برنداشت؟ خدا پدرت را رحمت کند! خدا پدرت را رحمت کند! خدا پدرت را رحمت کند! او حقی از ما را نزد احدی رها نکرد، جز اینکه آن را طلب کرد.»
حقانیت قیام مختار از این بیان امام باقر (ع) نیز روشن می‌شود.

هدف اصلی مختار، مجازات قاتلان اهل بیت (ع) بوده است. این تبیین امام، تأیید حرکت و جنبش مختار است. بی تردید طلب خون امام حسین (ع) و یاران او و اقدام بر کشتن قاتلان امام و یاران امام، یک حرکت مقدس و تکلیف واجب و عبادت بزرگ است، بنابراین مختار تکلیف گرا بود و براساس وظیفه شرعی به پاخاست و دل بازماندگان شهیدان کربلا را شاد کرد.

امام باقر (ع) در مجلس عمومی روز عید قربان در پاسخ فرزند مختار، سه مرتبه جمله «رحم ا... اباک» را تکرار کرده اند. امام سه بار در مجلس عمومی، مختار را دعا می‌کنند و سه بار می‌فرمایند: خدا پدرت را رحمت کند!
امام باقر (ع) در پایان سخنانشان، حق گرایی و حق طلبی مختار را یادآوری می‌کنند. جمله «ماترک لنا حقاً عند احد الّا طلبه» وفاداری مختار به اهل بیت را ثابت می‌کند.

خانه‌های ویران شده اهل بیت ازسوی امویان و دشمنان اهل بیت را مختار بنا کرد و ساخت و برای بی خانمان‌های ذریه پیامبر خدا خانه ساخت. امام باقر (ع) در توصیف مختار می‌فرمایند: او لم یبن دورنا؟ ساختمان سازی یا بازسازی خانه‌های امام و فرزندان و بستگان امام را مختار انجام داده است. مختار حامی مالی اهل بیت بوده است و با پول مختار و اقدامات او خانه امام بنا شده است.
بی شک امام و اهل بیت در خانه‌های ساخته شده با پول پاک و حق زندگی می‌کنند. این بیان امام سند دیگری برای حقانیت قیام و اقدامات مختار است.

جنایت‌های سپاه یزید بن معاویه و عبیدا... بن زیاد و عمر سعد در روز عاشورای سال ۶۱ هجری قمری در کربلا، فراوان و بسیار زشت و دردناک بود. مختار در سال ۶۶ قیام کرد و در حد توان خویش، قاتلان و جنایتکاران را به سزای اعمالشان رساند. او قهرمان انتقام الهی از تبهکاران و منافقان و مفسدان و خبیثان تاریخ بشریت است. امام باقر (ع) در گزارش این سرفصل از کارنامه مثبت مختار فرمودند: او لم یبن دورنا؟ و قتل قاتلینا؟ و طلب ثأرنا؟ بر طبق این جمله از پاسخ امام، مختار قاتلان امام معصوم و اهل بیت و اصحاب امام را به قتل رساند و کیفر داد و انتقام خون‌های به ناحق ریخته شهیدان کربلا را گرفت. امام با یادآوری این کار مختار، او را ستوده اند.

زندگی سیاسی و قیام مختار سراسر در حق خواهی گذشت. او حق امام و اهل بیت را شناخت و در راه طلب حق امام و اهل بیت قیام کرد و شهید شد. او حق اهل بیت را از دشمنان اهل بیت گرفت و اهل بیت را خوشحال و مسرور کرد، بنابراین قیام او در راه حق خواهی اهل بیت بود و در این راه کوتاهی نکرد.
درنگ و دقت در این حقایق جاری در گفتار امام باقر (ع)، همه شبهات و القائات و ابهامات درباره شخصیت مختار را برطرف می‌کند. این تبیین الهی امام معصوم، راهنمای همه مختارپژوهان و حجت شرعی برای پیروان اهل بیت و منبعی بسیار مهم و دارای اعتبار برای مختارشناسی است. این حدیث، تنها یک نمونه از احادیثی است که از جناب مختار توصیفی مثبت می‌کند.